81. rocznica przekształcenia Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową – Warszawa, 14 lutego 2023

Przekształcenie ZWZ-AK

14 lutego 1942 r. Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski przekształcił Związek Walki Zbrojnej w Armię Krajową. Jej pierwszym dowódcą został Komendant Główny ZWZ, gen. Stefan Rowecki „Grot”. W ten sposób podniesiono rangę sił zbrojnych w okupowanym Kraju, stawiając symboliczny znak równości pomiędzy nimi a regularnymi oddziałami Wojska Polskiego walczącymi u boku sojuszników. W czasie II wojny światowej Armia Krajowa była największą podziemną armią w Europie. W 1944 r. jej liczebność osiągnęła ponad 350 tys. zaprzysiężonych żołnierzy, w tym około 10 tys. oficerów. Oprócz walki zbrojnej, Armia Krajowa prowadziła działalność wywiadowczą i kontrwywiadowczą, a także zajmowała się produkcją broni i amunicji, wytwarzaniem fałszywych dokumentów na potrzeby konspiracji oraz kolportażem podziemnej prasy. Wraz z budową podziemnych struktur trwała zapoczątkowana jeszcze przez ZWZ akcja scaleniowa, której celem było skupienie powstających oddolnie organizacji konspiracyjnych pod jednym dowództwem. W ten sposób większość sił wojskowych związanych z różnymi opcjami politycznymi, które uznawały zwierzchnictwo Rządu RP na Uchodźstwie, znalazła się w szeregach jednej, silnej i prężnie działającej organizacji. Strategicznym celem Armii Krajowej było przygotowanie zbrojnego powstania, które miało rozpocząć się w momencie umożliwiającym odbudowę struktur niepodległej Polski. Zgodnie z tym planem, w obliczu rozwijającej się ofensywy sowieckiej, w 1944 r. przystąpiono do realizacji akcji „Burza”, której kulminacyjnym momentem było Powstanie Warszawskie.

Obchody 81. rocznicy przekształcenia Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową

Zapoczątkowała je Msza święta w Katedrze Polowej Wojska Polskiego przy ulicy Długiej, w intencji poległych, zmarłych oraz żyjących żołnierzy Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Modlono się też za gen. bryg. Antoniego Hedę ps „Szary” – tego dnia przypada 15. rocznica jego śmierci. 

Następnie złożono kwiaty i zapalono znicze przy pomniku gen. Stefana Roweckiego ps. „Grot” (ul. F. Chopina) a chwilę później, nieopodal – pod Pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej (ul. J. Matejki). W obchodach wzięli udział m.in. przedstawiciele władz państwowych, ŚZŻAK, kombatanci oraz wojsko i harcerze.

Zgromadzeni wysłuchali okolicznościowych przemówień. Jako pierwsza głos zabrała Prezes Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej por. Teresa Stanek ps. „Mitsuko”. – Mówi się o nas, że jesteśmy bohaterami. (…) Byliśmy po prostu zwykłymi obywatelami, którzy spełnili powinność wobec swojego kraju. Mówi się, że powstania to była pomyłka. Że nasza walka była bezsensowna, że ponosiliśmy tylko straty. A co zyskaliśmy? Odpowiem – zyskaliśmy wolność! Bo właśnie teraz, dziś mamy tej wolności pilnować, bo raz dana, może być w każdej chwili odebrana. Powstania nie były bez sensu. Każde powstanie było zarzewiem wolności (…) wywalczyły Polskę i uczyły jak się zachować.

Z kolei głos zabrał szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk oraz zastępca prezesa IPN dr hab. Karol Polejowski. List od prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego do uczestników obchodów 81. rocznicy odczytała podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej Anita Czerwińska.

Po przemówieniach nastąpiła ceremonia uroczystego złożenia wieńców pod pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej.

Światło Pamięci Bohaterom Armii Krajowej

Po zakończeniu Centralnych Uroczystości upamiętniających przemianowanie ZWZ w AK, pod gmachem „PAST-y” Prezes ZG ŚZŻAK wraz z Zarządem Fundacji PPP oddali hołd, zapalając Światło Pamięci Bohaterom Armii Krajowej, pod tablicą poświęconą zdobyciu budynku PAST-y przez batalion „Kiliński”, dowodzony przez rotmistrza Henryka Leliwę-Roycewicza, 20 sierpnia 1944 r., w trakcie Powstania Warszawskiego.