Armia Krajowa
79. rocznica aresztowania 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego
27 i 28 marca 1945 roku w willi przy ul. Pęcickiej 3 (aktualnie Armii Krajowej 11) w Pruszkowie pod Warszawą, NKWD aresztowało przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, na czele z Komendantem Głównym Armii Krajowej generałem Leopoldem Okulickim „Niedźwiadkiem” oraz wicepremierem Janem Stanisławem Jankowskim.
Biuletyn Informacyjny AK
Przybyli oni na zaproszenie strony sowieckiej do pruszkowskiej willi, w celu uzgodnienia warunków przeprowadzenia w Polsce demokratycznych wyborów, które miały pozwolić wyłonić rząd niezależny od władzy radzieckiej, o czym zapewniali na konferencji w Jałcie przywódcy wielkich mocarstw: Roosevelt, Churchill i Stalin. Mimo gwarancji nietykalności, danych gen Okulickiemu przez sowieckiego generała Iwana Sierowa, zostali zdradziecko aresztowani i wywiezieni samolotem do więzienia na Łubiance w Moskwie. Działania NKWD były wpisane w plan sowietyzacji zajętych ziem polskich oraz likwidacji struktur Polskiego Państwa Podziemnego.
W dniach 18–21 czerwca 1945 roku w Moskwie, przed Kolegium Wojskowym Sądu Najwyższego ZSRR odbył się pokazowy proces polityczny przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, znany jako „Proces szesnastu”. Nadano mu wielki rozgłos, co miało zdyskredytować w oczach świata legalne władze Rzeczypospolitej oraz antykomunistyczny ruch oporu na ziemiach polskich. Polacy zostali oskarżeni o przygotowywanie wraz z Niemcami ataku na ZSRR, a także tworzenie oddziałów bojowych, które szerząc terror, miały mordować przeciwników Armii Krajowej oraz radzieckich wojskowych.
Po kilkudniowej rozprawie sowiecki sąd skazał 13 z 16 oskarżonych na kary więzienia, od 4 miesięcy do 10 lat. Trzy osoby uniewinniono. Gen. Leopold Okulicki, Jan Stanisław Jankowski oraz Stanisław Jasiukowicz zmarli w radzieckich więzieniach. Pozostali wrócili do Polski, lecz wielu z nich ponownie aresztowano.
Tydzień po ogłoszeniu wyroków, 28 czerwca 1945 roku, został powołany Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, którego podstawą były władze powołane przez Moskwę. Mimo istnienia legalnego rządu w Londynie gabinet został uznany przez Stany Zjednoczone i państwa zachodnie.
27 marca br. w 79. rocznicę tego wydarzenia odbyły się w Pruszkowie uroczystości upamiętniające, zorganizowane przez Gminę Miasto Pruszków oraz Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej – Koło nr 6 w Pruszkowie.
O godzinie 12:00 w kościele Św. Kazimierza odprawiona została Msza Święta w intencji 16 Przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, ofiar uprowadzenia przez NKWD. Następnie o godzinie 13:30 pod Pomnikiem „Szesnastu” przy ul. Armii Krajowej 11, miały miejsce dalsze uroczystości.
Głos zabrał p.o. Prezesa ŚZŻAK por. hm. Janusz Komorowski ps. „Antek”, przedstawiając historię Armii Krajowej, od jej powołania w lutym 1942 r. (rozkazem Naczelnego Wodza, gen. Władysława Sikorskiego o przemianowaniu ZWZ w AK), realizację Akcji „Burza” i Powstanie Warszawskie 1944, aż po jej rozwiązanie w styczniu 1945 r. i aresztowanie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, z Komendantem Głównym Armii Krajowej, gen. Leopoldem Okulickim „Niedźwiadkiem”.
Do uczestników uroczystości przemówili także Prezydent Miasta Pruszkowa Paweł Makuch, Krzysztof Rymuza Starosta Pruszkowski oraz Robert Falkowski – Prezes Koła nr 6 ŚZŻAK w Pruszkowie.
Na zakończenie delegacje samorządowe i przedstawiciele wojska złożyli kwiaty i wieńce przed pomnikiem. Asystę uroczystości zapewnili Strzelcy Rzeczypospolitej i harcerze z Hufca Pruszków oraz poczty sztandarowe.
Redakcja, fot. Piotr Hrycyk
